Wyodrębnienie ogniwa organizacyjnego WPiA, zajmującego się postępowaniem cywilnym, było następstwem przyjęcia 30 listopada 2001 r. przez senat UWM Uchwały nr 108, aprobującej wniosek dziekana o przekształcenie z dniem 1 stycznia 2002 r. struktury wewnętrznej Wydziału. Jej efektem było m.in. utworzenie Zakładu Postępowania Cywilnego. W tej odrębności organizacyjnej Zakład funkcjonował do 1 kwietnia 2003 r. Wówczas Senat Uchwałą nr 41 z 28 lutego 2003 r. wyraził zgodę na korekty w strukturze Wydziału polegające na zmianie nazwy Katedry Prawa Cywilnego i Gospodarczego na Katedrę Prawa Gospodarczego oraz przekształceniu Zakładu Postępowania Cywilnego w Katedrę Prawa i Postępowania Cywilnego. Przy kolejnej całościowej reorganizacji Wydziału wprowadzonej w życie z początkiem 2005 r., Katedra ta została przekształcona w Zakład. Przetrwał on w tej formule do połowy 2008 r.  4 lipca Senat UWM Uchwałą nr 325 wyraził bowiem zgodę na zniesienie Zakładu Prawa i Postępowania Cywilnego oraz utworzenie w jego miejsce Zakładu Prawa Cywilnego oraz Zakładu Postępowania Cywilnego. Zakłady te na podstawie uchwały Senatu UWM z dnia 25 września 2009 r.  ponownie zostały przekształcone w Katedry - z dniem 1 października 2009 r. Katedra Postępowania Cywilnego zyskała odtąd, po dość licznych zmianach organizacyjnych, dużą stabilność. Pewną korektę w tym zakresie przyniosła dopiero całościowa reorganizacja Wydziału, dokonana z dniem 1 stycznia 2020 r. Jej efektem było poszerzenie zainteresowań Katedry o problematykę ochrony prawnej co znalazło wyraz w nowej nazwie własnej Katedry.

Zasygnalizowane wyżej zmiany w strukturze Wydziału, powodujące mariaż organizacyjny prawa cywilnego z postępowaniem cywilnym sprawiły, że do 2009 r. kierownikiem ogniw w formie Zakładów/Katedr ogniskujących tę problematykę był głównie dr hab. M. Gottel. Po organizacyjnym usamodzielnieniu się postępowania cywilnego w formie Katedry, jej kierownikiem została dr hab. A. Góra-Błaszczykowska. 1 stycznia 2015 r. funkcję tę przejął dr hab. J. Szczechowicz, pełniąc ją również w Katedrze Postępowania Cywilnego i Ochrony Prawnej.

Habilitacje pracowników Katedry

2016 » Jarosław Szczechowicz na Wydziale Prawa Paneuropejskiej Wyższej Szkoły w Bratysławie

2017 » Maciej Rzewuski na podstawie rozprawy Transmisja spadku (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)

Doktoraty pracowników Katedry

2008 » Jarosław Szczechowicz na podstawie rozprawy Prawne aspekty odpowiedzialności cywilnej posiadacza mechanicznego środka komunikacji za szkody wyrządzone w ruchu lądowym (na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II)

2010 » Maciej Rzewuski na podstawie rozprawy Forma testamentu holograficznego ze szczególnym uwzględnieniem podpisu spadkodawcy (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)

2013 » Anna Franusz na podstawie rozprawy Zdatność arbitrażowa sporów (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu)

2013 » Ewelina Zgajewska-Rytelewska na podstawie rozprawy Przestępstwo fałszowania dokumentów w polskim prawie karnym (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)

2014 » Jerzy Akińcza na podstawie rozprawy Timeshare w systemie prawa polskiego (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)

2014 » Hanna Frąckowiak na podstawie rozprawy Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania zdarzeniach medycznych (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)

2014 » Maciej Nawacki na podstawie rozprawy Wyzysk. Studium karnomaterialne i kryminologiczne (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)

2016 » Magda Dziembowska na podstawie rozprawy Przestępstwo składania fałszywych zeznań w polskim prawie karnym na tle porównawczym (na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie